Factsheet ‘Mogelijkheden basispsycholoog in huidige ggz’

Het is mogelijk als basispsycholoog, zonder BIG-registratie, om als praktijkondersteuner huisarts GGZ (POH-GGZ) te gaan werken. Dit is een HBO-functie, dus onder academisch niveau. De huisarts is verantwoordelijk voor de verwijzing naar de GGZ. Hij bepaalt of er sprake is van (een vermoeden van) een DSM-5 classificatie en zo ja, waar deze kan worden behandeld. Klachten die binnen de GGZ niet vergoed worden, kunnen afhankelijk van de ernst van de klacht binnen de huisartsenzorg worden behandeld. Hierbij kunt u bijvoorbeeld denken aan een aanpassingsstoornis. De praktijkondersteuning van de huisarts wordt hiervoor versterkt. Huisartsen krijgen hiervoor een ruimere vaste vergoeding van hun praktijk. De huisarts kiest zelf hoe en bij wie hij deze zorg onderbrengt, bijvoorbeeld op vaste basis of door een zzp-er in te huren.

De huisarts verwijst als er sprake is van (een vermoeden van) een DSM-5 classificatie en  waar deze kan worden behandeld (GBGGZ of GGGZ). De POH-GGZ speelt een belangrijke rol bij deze inschatting. Indien de huisarts binnen zijn consult onvoldoende kan inschatten welke zorg de patiënt nodig heeft kan hij hem of haar doorverwijzen naar de POH-GGZ. Deze kan op basis van een intakegesprek een inschatting doen van de problematiek en hulpvraag van de patiënt en indien nodig advies uitbrengen aan de huisarts om gericht door te verwijzen naar de GB GGZ of de GGGZ.

Indien er sprake is van lichte problematiek en de klachten niet voldoen aan een (vermoeden van een) DSM-classificatie, kan de patiënt begeleid worden door de POH-GGZ. Hierbij kunt u denken aan een patiënt die verwikkeld is in een gecompliceerde echtscheiding en daarbij lichte psychische klachten ervaart. Ondersteuning van de POH-GGZ is dan gericht op zelfmanagement en preventie van ernstigere klachten, zoals depressie.

De huisartspraktijk heeft vaak behoefte aan ondersteuning bij jeugd-ggz. Masterpsychologen (in het Kinder jeugddomein die geregistreerd zijn in het SKJ register) worden daarvoor ingezet.

De taken van een POH-GGZ kan een basispsycholoog goed vervullen. Toch kent de functie een aantal minpunten, zoals een beperkte omvang van het aantal arbeidsplaatsen, er is veel concurrentie van andere beroepsgroepen zoals HBO psychologen, (sociaal psychiatrisch) verpleegkundigen en maatschappelijk werkers. Daarnaast zijn er geringe doorgroeimogelijkheden en is het salaris in veel gevallen op HBO niveau. De voordelen van een functie als POH-GGZ zijn onder andere dat u zich als academisch opgeleide psycholoog duidelijk kunt onderscheiden van de overige beroepsgroepen, u doet ervaring op in screening en begeleiding van lichte psychische klachten waaraan u zelf invulling kunt geven.

Het is volgens het model Kwaliteitsstatuut GGZ mogelijk om werkzaam te zijn als medebehandelaar. Dit kan zowel in de Generalistische Basis GGZ (GB GGZ) als de Gespecialiseerde GGZ (GGGZ) Let wel: dit is door sommige zorgverzekeraars voor de vrijgevestigde GB GGZ uitgesloten. Dit mogen zij doen op basis van de beleidsvrijheid die zorgverzekeraars hier in hebben. Het is echter duidelijk dat basispsychologen geen regiebehandelaar (voorheen 'hoofdbehandelaar') kunnen zijn in de GGZ. Het is wel mogelijk om cliënten te behandelen als medebehandelaar ter ondersteuning van de behandeling of in een opleidingsplaats onder supervisie.

Dit is een goede mogelijkheid om cliënten te behandelen en ervaring op te doen in behandeling en diagnostiek. In dit geval werkt u samen met de regiebehandelaar (zie het overzicht van mogelijke regiebehandelaars) en declareert uiteindelijk deze regiebehandelaar de zorg bij de zorgverzekeraar. U draagt dan zelf de inhoudelijke verantwoordelijkheid voor uw deel van de behandeling en de kosten worden door de zorgverzekeraar vergoed. Dit biedt voor u als basispsycholoog mogelijkheden om te werken in een praktijk waar een regiebehandelaar aanwezig is.

De taken van de regiebehandelaar staan omschreven in het Model Kwaliteitsstatuut GGZ (pdf). Voor overige en aanvullende werkzaamheden is ruimte voor een medebehandelaar. Zorgverzekeraars stellen eisen aan de werkzaamheden die een regiebehandelaar moet verrichten (bijvoorbeeld de verhouding regiebehandelaar versus medebehandelaar).

Zorgverzekeraars vragen meestal een (gemiddelde) verhouding van 80% betrokkenheid van de regiebehandelaar en 20% betrokkenheid van de medebehandelaar. Let op: voor de vrijgevestigde GB GGZ aanbieder hebben sommige zorgverzekeraars medebehandelaarschap uitgesloten (dus een verhouding 100%-0%)  Indien medebehandelaarschap is toegestaan, is de regiebehandelaar is ook hier verantwoordelijk voor een aantal vaste taken zoals de diagnose, behandelplan en dossiervoering.

De behandelingen in de GGGZ duren doorgaans langer, waardoor er meer ruimte is om mee te behandelen voor een basispsycholoog. Daarnaast is de GGGZ het grootste segment in de GGZ, waardoor het aanbod groter is. Daarnaast is het voor een basispsycholoog een goede manier om werkervaring op te doen op het gebied van zwaardere problematiek onder de supervisie van een regiebehandelaar.

In het huidige stelsel worden alleen behandelingen van een hoofdbehandelaar vergoed wanneer er sprake is van een DSM-classificatie. Deze regels gelden niet voor zorg die buiten het basispakket valt. Dit is bijvoorbeeld het geval bij leerproblematiek, aanpassingsproblemen of relatieproblemen. Behandelingen voor deze problemen worden door zorgverzekeraars dus überhaupt niet vergoed vanuit de basisverzekering. In dat geval betalen cliënten de zorg altijd zelf (of uit het aanvullende pakket) en kunt u die zorg ook aanbieden als basispsycholoog. In dit geval bent u niet gebonden aan de regels van de NZa met betrekking tot de facturatie. In het geval van leerproblematiek, aanpassingsstoornissen en relatieproblemen dient u zich te houden aan de tarieven van onverzekerde zorg prestaties (OVP’s). Wanneer u coaching of mindfulness aanbiedt, hoeft u zich hier niet aan te houden.

Er zijn ook mogelijkheden om buiten de GGZ aan de slag te gaan als basispsycholoog. Hoewel dit niet is wat veel afgestudeerde psychologen direct voor ogen hebben, zijn de mogelijkheden talrijk. Zo is het bijvoorbeeld mogelijk om onderzoek te doen bij Universiteiten of onderzoeksinstellingen, beleidsfuncties bij de overheid of beroepsverenigingen te vervullen, te werken voor arbodiensten of het UWV, of u in het bedrijfsleven te richten op consultancy.

Ondanks dat u in deze functies weinig (of geen) cliënt contact heeft, komt uw kennis van de psychologie zeer goed van pas. Ook is de ggz-kennis van de psycholoog welkom in de brede jeugdhulp/wijkteams e.d. evenals de gehandicaptenzorg of ouderenzorg.

In beginsel staat het een ieder vrij om psychologische zorg te bieden. Het NIP staat voor goede en betrouwbare psychologische zorg. Het NIP stelt dan ook vakbekwaamheidseisen aan NIP-geregistreerde psychologen. Zo verlangt het NIP van psychologen die zelfstandig werken met individuele cliënten of hun cliëntsysteem, dat ze na het behalen van hun academische titel in de psychologie een aanvullende opleiding volgen.

Dit is de zogenoemde '4+2' norm: een vierjarige academische opleiding aangevuld met een tweejarig postmastertraject. Onder deze norm vallen dus in uw situatie alleen GZ-psychologen (met afgeronde GZ-opleiding). Ook psychologen met de titel Registerpsycholoog NIP voldoen aan deze norm.

• Lees meer over vakbekwaamheid.