Ouderenpsychologie

In dit naslagwerk vind je een overzicht van de belangrijkste testen bij ouderen. Het biedt korte beschrijvingen per test, waarbij de psychometrische eigenschappen, meest recente normen en gebruiksdoeleinden op basis van de genoemde literatuur worden beschreven. Het naslagwerk is in 2013 ontwikkeld en in 2021 geactualiseerd.

Dit overzicht is tot stand gekomen met medewerking van ouderenpsychologen: Channah Pastink, Charlotte Schepel, Ingrid Rietkerk en Mirjam Kingma. Zie je iets wat niet meer up-to-date is? Laat het ons weten, samen werken we aan het zo actueel mogelijk houden van dit overzicht (ouderenpsychologie-noord.nl, e-mail: info@ouderenpsychologie-noord.nl).

• Testbatterij Dementiediagnostiek Ouderenpsychologie Noord

Screeningsinstrumenten

• Instrumenten en normen
  – Vragenlijsten
  – Screeningsinstrumenten dementie
  – Normen en scoringsprogramma’s
• Richtlijnen voor (neuro-)psychologisch onderzoek

1. Het NIP heeft samen met Verenso een richtlijn ontwikkeld voor Probleemgedrag bij mensen met dementie.

• Richtlijn Probleemgedrag bij mensen met dementie (verenso.nl)
• Samen met het CCE en de PgD organiseert het NIP in 2021/2022 een drieluik bijeenkomsten rondom deze richtlijn.

2. Eind 2020 is de vernieuwde richtlijn Ziekte van Parkinson verschenen. In mei 2021 organiseerde de sectie, samen met de sectie Neuropsychologie hier een mooie bijeenkomst over.

• Lees het verslag van deze bijeenkomst (pdf)

3. Een samenhangende benadering voor het hele dementietraject, vanuit het perspectief van personen met dementie en hun mantelzorgers. Dat is de kern van de Zorgstandaard Dementie, die op 22 april 2020 is gepresenteerd. Laura Visser werkte namens het NIP mee aan de nieuwe zorgstandaard.

• Download de Zorgstandaard Dementie 2020 (pdf)
• De Zorgstandaard en de bijbehorende publieksversie van Alzheimer Nederland zijn te downloaden op zorgstandaarddementie.nl
• Lees het interview met Laura (NIP-katern oktober 2019)

Kennis over vakinhoudelijke thema’s zoals handreikingen en richtlijnen:

• Position paper – Contact met dierbaren is basisbehoefte, ook voor ouderen
• Alle thema’s op rij
  – Psychische klachten bij ouderen
  – Geriatrische revalidatie
  – Dementie en probleemgedrag
  – Overzicht (effectieve) interventies
  – Voltooid leven

Zie ook het dossier Ouderenpsychologie (tijdschrift De Psycholoog)

We delen vanuit het bestuur graag ontwikkelingen met jullie over de kennisinfrastructuur langdurige zorg om zo duidelijker te maken hoe de lijnen lopen en bij wie je je vragen kunt stellen. Ook kan je je organisatie vragen zich aan te laten sluiten bij bepaalde expertisecentra.

In 2018 is er vanuit het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport een start gemaakt met een nieuwe kennisinfrastructuur in de langdurige zorg. Aanleiding voor deze ontwikkeling was onder andere toename van de complexiteit in de zorg en een toename van cliënten die zorg en behandeling uit meerdere sectoren, bijvoorbeeld GGZ en ouderenzorg, nodig hebben.

• Download: Kennisinfrastructuur langdurige zorg (pdf)

2020 is een bewogen jaar geweest. In dit filmpje een korte impressie.

De sectie maakt zich er sterk voor dat psychologen in de ouderenzorg zich blijven ontwikkelen.

• Bekijk de mogelijkheden

• Zo voelt het om eindelijk weer knuffelen! ‘Je moet het echt weer even leren’ – Anne-Aurore den Hertog, bestuurslid sectie Ouderenpsychologie NIP in de Stentor, 17 april 2021)
• Ouderenpsycholoog behandelt mensen steeds vaker thuis (De Psycholoog – mei 2019)
• Ouderenpsycholoog komt bij de mensen thuis, een inkijkje bij Zorgspectrum – tijdschrift De Psycholoog december 2018
• Anne-Aurore den Hertog van Altrecht bij RTV Utrecht. “Ouderen wachten te lang voordat ze hulp vragen bij psychische problemen. Zonde, want ouderenpsychologen kunnen echt veel doen voor deze groep.”
• Samen Sterven – Oudere echtparen kiezen er soms voor gelijktijdig uit het leven te stappen. Saskia Teunisse en Henk Geertsema duiden het thema samen sterven in de Volkskrant. “Voor je het weet, heb je elkaar gegijzeld in je zogenoemde liefdesafspraak.” – 22 januari 2019
• Interview Bère Miesen, Dagbesteding december 2018
• Interview met Lindy-Hartman & Marjan van de Laar in Zorg en Welzijn over het mobiele geriatrische team november 2018
• Prof. dr. S.U. (Sytse) Zuidema (pdf) – Voorzitter van de projectgroep die zich heeft ingezet voor de ontwikkeling van de nieuwe richtlijn probleemgedrag bij mensen met dementie.
• Drs. R. Geelen (pdf) – Ronald Geelen, GZ-psycholoog, een van de NIP-vertegenwoordigers in de multidisciplinaire projectgroep ingesteld voor het ontwikkelen van de richtlijn probleemgedrag.
• Rik Ossenkopelen en Anita van Loenhoud (pdf) – Rik Ossenkoppele, senior researcher en Anita van Loenhoud, bezig met haar promotie onderzoek, in het Alzheimercentrum in Amsterdam over het onderzoek naar cognitieve reserve bij Alzheimer-patiënten.
• Prof. dr. Bas van Alphen (pdf) – Benoemd tot bijzonder hoogleraar
• Interview Bas van Alphen over het eerste topklinische centrum ouderenpsychiatrie in Nederland met expliciete focus op persoonlijkheidsstoornissen.
• Interview en gedicht – Bère Miesen (pdf) Dr. Bère Miesen (1946), sinds 1969 o.a. clinicus in hart en nieren, is auteur van talloze publicaties over dementie. Bère Miesen is ook dichter.
• Marjan van de Laar (voorzitter) en Janne Penninx (pdf – tijdschrift De Psycholoog 2018) “Breder verantwoordelijkheid nemen voor het vak”

De GZSP is een verzameling van zorgvormen voor kwetsbare mensen die thuiswonen met (hoog) complexe problematiek. De zorgvraag is veelzijdig en op diverse domeinen: het somatische, het psychische , het sociale en/of op het gedragsmatige vlak. De zorg is interdisciplinair. Doelgroepen die binnen deze zorgvorm vallen zijn kwetsbare patiënten, zoals ouderen en mensen met een verstandelijke beperking, maar ook het systeem van de patiënt (de mantelzorg) wordt bij de behandeling betrokken.

De multidisciplinaire zorg voor beide doelgroepen is georganiseerd rond de specialismen SO en AVG. De zorg is niet op genezing gericht, maar op het omgaan met de problemen en beperkingen die uit de aandoening voortvloeien. Hierbij is een belangrijke rol voor de gedragswetenschappers (psychologen en orthopedagogen) weggelegd. De zorgvraag is veelzijdig en welke zorg een patiënt uiteindelijk krijgt wordt bepaald door de zorgvraag, het behandelplan en de professionele afwegingen daarin. Een regiebehandelaar bewaakt het behandelplan. De gedragswetenschapper kan ook de regiebehandelaar zijn.

Vanaf 2020 is de GZSP stapsgewijs overgeheveld naar de Zvw. Dit heeft tot gevolg dat de zorg onder het eigen risico valt (eerder viel de zorg onder de subsidieregeling extramurale behandeling (EMB) uit de Wlz). Voor cliënten die in 2020 gebruikmaakten van de GZSP is een overgangsregeling opgesteld.

Tarieven en wijziging in de bekostiging 2021

De NZa heeft de nieuwe regels voor de geneeskundige zorg voor specifieke patiëntgroepen (GZSP) gepubliceerd. Per 2021 worden alle onderdelen uit de tijdelijke subsidieregeling extramurale behandeling overgeheveld naar de Zorgverzekeringswet. Voor cliënten die in 2020 al gebruik maken van ‘geneeskundige zorg voor specifieke patiëntgroepen’ is een overgangsregeling opgesteld.

Ook in 2021 is het mogelijk om voor een aantal zorgsoorten vrije afspraken te maken met zorgverzekeraars, bijvoorbeeld voor het doen van experimenten en proeftuinen. De tarieven en regels voor ELV zijn door de NZa vastgesteld. In overleg met veldpartijen wordt de regeling nog aangepast.

De ‘geneeskundige zorg voor specifieke patiëntgroepen’, eerstelijnsverblijf en de geriatrische revalidatiezorg vallen onder hetzelfde budgettaire kader. Het macrobeheerinstrument (MBI) heeft het doel om eventuele overschrijding terug te laten storten in het Zorgverzekeringsfonds.

• Lees meer over de nieuwe tarieven en wijzigingen in de bekostiging (2021).

Nieuwe tarieven en wijziging in de bekostiging 2022

De Nza heeft de nieuwe beleidsregels en tarieven voor eerstelijnsverbijf (elv) en geneeskundige zorg voor specifieke patiëntgroepen (gzsp) 2022 gepubliceerd op haar website. De beleidsregels en tarieven gaan in op 1 januari 2022.

Update 04-11-2021: De beleidsregels en tarieven voor eerstelijnsverblijf (elv) en geneeskundige zorg voor specifieke patientgroepen (gzsp) zijn aangepast i.v.m. de aanpassing Overheidsbijdrage in de Arbeidskostenontwikkeling (OVA). Dit is een jaarlijkse bijdrage van de overheid om in de zorg marktconforme loonontwikkeling te kunnen bieden.

Eerstelijnsverblijf

• Beleidsregel elv
• Regeling elv
• Tariefbeschikking
• Verantwoordingsdocument als bijlage van de Beleidsregel eerstelijnsverblijf

Geneeskundige zorg voor specifieke patiëntgroepen

• Beleidsregel gzsp
• Regeling gzsp
• Tariefbeschikking gzsp

NB.: Het verantwoordingsdocument van het kostenonderzoek gzsp is een bijlage van de Beleidsregel gzsp.

Heb je vragen of opmerkingen? Mail naar info@psynip.nl o.v.v. GZSP, ELV

Meer informatie van de NZa

• Langer thuis dankzij gzsp – Interview met Amy van Doormaal
• Monitor contractering gzsp 2021
• Passende zorg voor kwetsbare patiënten thuis: benut de mogelijkheden van gzsp (19 mei 2021)

Meer informatie van VWS

Wijziging geneeskundige zorg voor mensen die thuis wonen (GSZP-zorg) | Zorg en ondersteuning thuis | Rijksoverheid.nl