NIP-webinars

Het NIP ontwikkelt regelmatig webinars voor leden over actuele thema’s. De meeste NIP-webinars worden exclusief en gratis aan NIP-leden aangeboden.

Ontdek de wereld van psychologie

Psychologen praten de maatschappij bij

Het klimaat verandert: hoe zit het met ons gedrag?

Niet iedereen voelt de urgentie en anderen zien weer teveel belemmeringen voor daadwerkelijk klimaatvriendelijkere keuzes in hun dagelijks leven. Hoe kun je mensen motiveren om juist wél aan de slag te gaan en hoe bereik je mensen die hier nog niet zo mee bezig zijn? Het NIP ging samen met psychologen op zoek naar het antwoord op deze vragen.

> Kijk het webinar van 15 december 2021 terug

Prestatiemanagement en de psychologische voorbereiding van Team NL

Tweegesprek tussen Monique Rook en Paul Wylleman over prestatiegedrag en hoe je dat het beste organiseert vanuit de psychologie.

> Kijk het webinar van 13 juli 2021 terug

Discriminatie en inclusie: wat kun jij er zelf mee?

Vier toonaangevende psychologen praten je bij over de valkuilen en oplossingen bij het voorkomen van discriminatie en bevorderen van inclusie.

> Kijk het webinar van 20 augustus 2020 terug

Psychologie is overal - Oók tijdens COVID-19

In zes korte sessies praten erkende psychologen je bij over thema’s zoals economie, gezondheid, jeugd en criminaliteit.

> Kijk het webinar van 27 mei 2020 terug

Voor alle psychologen

Wil jij als startende psycholoog leren beter te onderhandelen over je arbeidsvoorwaarden? Tijdens dit webinar leer je een aantal principes voor onderhandelen te begrijpen en krijg je praktische tips.

Ben jij als startende psycholoog benieuwd naar wat motiverende gespreksvoering is en hoe je het kunt gebruiken om mensen te motiveren tijdens een behandeling? Volg dan dit webinar met GZ-psycholoog Wilco Janssen.

  • Motiverende gespreksvoering (10 mei 2021) Ben jij als startende psycholoog benieuwd naar wat motiverende gespreksvoering is en hoe je het kunt gebruiken om mensen te motiveren tijdens een behandeling? Volg dan dit webinar met GZ-psycholoog Wilco Janssen.
  • Advies Beroepenstructuur psychologische zorg (10 november 2020) Wat kwam er kijken bij de totstandkoming van het ‘Advies beroepenstructuur psychologische zorg’ en welke keuzes liggen aan het advies ten grondslag? Voorzitters Hans de Veen (NIP) Rudolf Ponds (NVGzP) en Kirsten Hauber (NVP) vertellen hier meer over.
  • Marketing en Personal Branding (10 september 2020) Wil jij als zelfstandig gevestigde psycholoog meer weten over hoe je marketing en personal branding kunt inzetten? Een webinar met Karen Oldhoven van Brand New Personal.

Beroepsethiek

Zie ook: beroepsethiek – webinars, e-learnings en handreikingen

Psychologen krijgen bijna dagelijks de vraag om informatie te verstrekken. Die vraag komt vaak van derden, dat wil zeggen: andere personen dan de cliënt. In het spreekuur ethiek behoort dit tot de meest gestelde vragen. En dit geeft soms aanleiding tot een klacht.

  • Informatie delen met derden: wie, wat en hoe? (YouTube) Psychologen krijgen bijna dagelijks de vraag om informatie te verstrekken. Die vraag komt vaak van derden, dat wil zeggen: andere personen dan de cliënt. In het spreekuur ethiek behoort dit tot de meest gestelde vragen. En dit geeft soms aanleiding tot een klacht.
  • Behandeling en onderzoek bij minderjarigen (YouTube) Heb je als psycholoog altijd toestemming van beide ouders nodig? Deze en andere veel gestelde vragen komen ter sprake op het webinar over behandeling en onderzoek van minderjarigen.
  • De betrokkenen van de psycholoog  Mag je informatie over uw cliënt geven als Veilig Thuis, de politie of de huisarts jou belt? Rosalinde Visser, senior beleidsmedewerker ethiek, geeft duidelijkheid.

Arbeid & Organisatiepsychologie

Het drieluik ‘Statushouders aan het werk’ biedt een drietal online workshops waarin de deelnemers een aantal praktische vaardigheden kunnen oefenen om met dit onderwerp in hun eigen praktijk aan de slag te kunnen.

  • Statushouders aan het werk (deel 1, 2 en 3)  (10, 17 en 24 juni 2021) Het drieluik 'Statushouders aan het werk' biedt een drietal online workshops waarin de deelnemers een aantal praktische vaardigheden kunnen oefenen om met dit onderwerp in hun eigen praktijk aan de slag te kunnen.
  • Hoe overtuig je HR-managers van het belang van wetenschappelijk bewezen interventies? - Een sceptische blik op HR (5 februari 2021) Hoe komt het dat onze klanten toch nog zo vaak gebruik maken van ongefundeerde kleurentestjes en dergelijken? Hoe overtuig je als psycholoog je doelgroep van het belang van Evidence-Based interventies? Een NIP-webinar door auteur en voorzitter van Evidence Based HRM Patrick Vermeren.
  • De kunst van het interveniëren (16 oktober 2020) Tijdens dit webinar wordt stilgestaan bij de theorie en praktijk van interveniëren. Aan de hand van het boek 'De kunst van het interveniëren' geven auteurs Barbara van Kesteren, Hanneke Laarakker en Willem de Wijs zicht op de onderliggende opvattingen, modellen en theorieën.
  • Werken met coachingstool SpotlightPROFILE (28 augustus 2020) Ben jij als psycholoog toe aan een nieuwe, frisse profiling- & coachingstool, met zowel een praktische insteek en een sterke wetenschappelijke basis? Bekijk dit webinar over SpotlightPROFILE
  • Lezing Pim Haselager (YouTube - AI congres sectie A&O 1 november 2019) Pim Haselager vertelt tijdens het congres over mensgericht denken in tijden van AI, en de psychologie die hierbij noodzakelijk is. Hij geeft zijn visie op de haalbaarheid van de inzet van robots. Zie ook de terugblik van het AI-congres.

Ouderenpsychologie

Met dit drieluik dragen CCE, PgD en NIP sectie Ouderenpsychologie bij aan de implementatie van de Richtlijn probleemgedrag bij mensen met dementie (Verenso & NIP, 2018), en aan het interdisciplinair samenwerken bij de aanpak van probleemgedrag.

 

 

Corona

CCE, de NIP sectie Ouderenpsychologie en de PGD Psychologische expertise voor de ouderenzorg slaan de handen ineen zodat probleemgedrag in zorginstellingen in deze periode beter herkend, begeleid en behandeld wordt.

  • Corona en medische psychologie II - Nazorg COVID-19 (1 mei 2020) Het NIP, de LVMP en de NVGzP organiseerden een tweede webinar over corona en medische psychologie. Diverse facetten van de nazorg werden belicht: richtlijnen, medisch psychologische nazorg, psychische nazorg, onderzoek, regionale spreiding en ontslagtraject.
  • Positieve psychologie in crisistijd (30 april 2020) In dit webinar bespreekt dr. G.J. Kloens zijn artikel over de positieve impact van COVID-19 en vijf voorbeelden hoe we COVID-19 kunnen inzetten als mogelijkheid om te groeien.
  • Corona en Ouderenpsychologie (23 april 2020) Wat zijn de ervaringen rondom corona in de praktijk van een verpleeghuis in Brabant, wat speelt er rondom dementie en corona en welke ethische dilemma's spelen er?
  • Corona en medische psychologie I - Ervaringen van collega's (27 maart 2020) Het NIP, de LVMP en de NVGzP organiseerden een webinar over corona en medische psychologie. Collega's uit diverse ziekenhuizen uit het zuiden van het land spraken over hun ervaringen met het corona-virus tot nu toe. Zij kunnen de collega’s in de rest van het land behulpzaam zijn.

Gezondheidszorg

Wat verwacht de Inspectie van ons als professionals bij de uitvoering van de Wet zorg en dwang? Thijs Melchior, coördinerend specialistisch inspecteur gedwongen zorg bij de IGJ gaf uitleg over de toezichthoudende taken en bevoegdheden van de Inspectie.

Een interactief webinar, over de laatste stand van zaken rond het Kwaliteitsstatuut GGZ en de invoering van de nieuwe bekostiging in de GGZ/FZ: het zorgprestatiemodel.

  • Webinar Wet zorg en dwang – Wat verwacht de Inspectie van ons als professionals  (12 januari 2022) Wat verwacht de Inspectie van ons als professionals bij de uitvoering van de Wet zorg en dwang? Thijs Melchior, coördinerend specialistisch inspecteur gedwongen zorg bij de IGJ gaf uitleg over de toezichthoudende taken en bevoegdheden van de Inspectie.
  • Ins en outs over het kwaliteitsstatuut GGZ en het Zorgprestatiemodel in de GGZ/FZ  (13 december 2021) Een interactief webinar, over de laatste stand van zaken rond het Kwaliteitsstatuut GGZ en de invoering van de nieuwe bekostiging in de GGZ/FZ: het zorgprestatiemodel.
  • Veerkracht (19 november 2021) Wat hebben we geleerd van de inzet tijdens de covidpandemie, waarin we als zorgverleners op de proef gesteld werden, en wat kunnen we leren van veerkracht bij onze patiënten? Vanuit onderzoek naar mental support bij het OLVG vertelt Anne Bakker wat de lessen zijn van afgelopen anderhalf jaar. Marije van der Lee vertelt over onderzoek naar veerkracht bij oncologie-patiënten.
  • Reparatiewet ook aangenomen! (2 november 2021) Op 28 september heeft de Eerste Kamer ingestemd met het Reparatiewetsvoorstel dat de uitvoering van de Wet verplichte geestelijke gezondheidszorg (Wvggz) en de Wet zorg en dwang psychogeriatrische en verstandelijk gehandicapte cliënten (Wzd) moet verbeteren.
  • Hoogbegaafdheid binnen de GGZ  (14 oktober 2021) Momenteel zijn er in Nederland nauwelijks GGZ-behandelaren die kennis hebben van hoogbegaafdheid bij volwassenen. Misdiagnostiek komt dan ook veel voor. Tijdens dit webinar van GZ-psycholoog Pleun van Vliet krijg je handvatten hoe je als psycholoog binnen de GGZ hoogbegaafdheid en de problemen die daarmee gepaard gaan leert herkennen.
  • Persoonlijkheidsproblematiek en Trauma ( 12 oktober 2021) Trauma en persoonlijkheidsproblematiek zijn niet te scheiden. Aan de ontwikkeling van persoonlijkheidsproblematiek liggen traumatische ervaringen ten grondslag. In dit webinar gaat Yvette Willemse in op de relatie tussen trauma en persoonlijkheid, diagnostiek en behandelmethodieken (EMDR en Schematherapie).
  • NIP/NVO-Webinar Functiebeschrijving OOP12 (1 juni 2021) We informeren je over de nieuw ontwikkelde functiebeschrijving Gedragswetenschapper in schaal OOP12 die in opdracht van NVO en NIP is opgesteld door Leeuwendaal i.s.m. een klankbordgroep met NIP- en NVO-leden.
  • NIP/Update Beroepenstructuur voor de zorg (24 juni 2021) Op donderdag 24 juni 2021 zijn de voorzitters van NIP, NVGzP en NVP opnieuw in gesprek gegaan met leden over de nieuwe beroepenstructuur psychologische zorg. Zij gingen in op vragen als: Waar staan we inmiddels? Wat zijn de eerste uitkomsten van de impactanalyse?
  • Tekort van het teveel, paradox van de mentale zorg (22 april 2021) Is het tijd voor een andere kijk op mentale weerbaarheid, geestelijk lijden en de organisatie van de GGZ? Tijdens dit webinar bespreekt hoogleraar en psychiater Damiaan Denys zijn visie hierop.
  • Emotie centraal in Emotion-Focused Therapy (8 april 2021) Ben jij als psycholoog benieuwd hoe je Emotion-Focused Therapy (EFT) toepast in de praktijk? En op welke theorie deze therapie is gestoeld? Leer meer over deze therapievorm van klinisch psycholoog-psychotherapeut Juliette Becking.
  • EMDR en Imaginair Exposure bij veteranen (11 maart 2021) Ben jij als psycholoog benieuwd hoe je EMDR of Imaginair Exposure toepast bij de doelgroep veteranen? En hoe je rekening houdt met complicerende factoren zoals verslaving of middelengebruik, emotie- of agressieregulatie of persoonlijkheidsproblematiek?
  • Positieve psychologie en je cliënten laten floreren (11 februari 2021) Tijdens dit webinar leer je wat floreren precies is en hoe je tijdens je behandelingen jouw cliënten vanuit de positieve psychologie meer kan laten floreren. Dr. Marijke Schotanus-Dijkstra geeft je een aantal praktische tips die je meteen kan gaan inzetten.
  • Diagnostiek bij mensen met een cognitieve beperking (11 december 2020) De BAPD-commissie NIP start dit jaar met Diagnostiekmiddagen (in 2020 in de vorm van een webinar). Het thema: 'Diagnostiek bij mensen met een cognitieve beperking vanuit de praktijk'. Met Anika Bexkens en Hans Kruikemeier.
  • Kwaliteit en diversiteit - de Generieke Module Diversiteit (3 december 2020) Wanneer kun je spreken van een inclusieve GGZ en welke culturele competenties zijn van belang voor psychologen? Dit webinar gaat in op de betekenis van de Generieke Module Diversiteit voor psychologen werkzaam in de zorg.
  • Psychisch welzijn in het vluchtelingenkamp op Lesbos (5 november 2020) Welke invloed hebben de omstandigheden in vluchtelingenkampen op het psychisch welzijn van de inwoners en wat kunnen psychologen hieraan bijdragen? Marijke Menninga (Stichting Bootvluchteling) neemt ons mee in de veel geziene klachten in het kamp.
  • Seksualiteit bespreekbaar maken - door prof. dr. Ellen Laan (8 oktober 2020)Hoe maak je seksuele problemen bespreekbaar? Welke basiskennis over hoe seks 'werkt' heb je nodig in de spreekkamer? Dit en meer leer je tijdens deze lezing van Ellen Laan, georganiseerd door de secties GGZ en Seksualiteit & Diversiteit.
  • Klinisch (neuro)psychologen in de medische staf (8 oktober 2020)De NVGzP en het NIP vinden dat de klinisch psycholoog en de klinisch neuropsycholoog, naast psychiaters en andere (medisch) specialisten, deel moeten uitmaken van de medische staf. Wil jij aan de slag met jouw positionering als psycholoog specialist in jouw instelling?
  • Functiebeschrijving en -waardering klinisch psycholoog en klinisch neuropsycholoog (3 juli 2020)Zijn jouw functiebeschrijving en -waardering up-to-date? Kun jij het brede profiel van je beroep artikel 14 BIG psychologisch specialisme goed tot zijn recht laten komen in jouw instelling? Een NIP/NVGzP-webinar over de FWG (het functiewaarderingssysteem voor de zorg).
  • (De)stigmatisering van verslaving en andere psychische aandoeningen (18 juni 2020)Tijdens dit webinar van de sectie Verslavingspsychologie van het NIP bespreken prof. dr. Arjan Bos (Open Universiteit) en Luca Koppen en Roy Leunen (Samen Sterk zonder Stigma) het stigma rondom psychische aandoeningen.
  • Kwaliteitsstandaarden GGZ (16 juni 2020)Akwa GGZ ontwikkelt en beheert de kwaliteitsstandaarden binnen de GGZ. De NIP sectie Forensische Psychologie organiseerde een webinar over deze kwaliteitsstandaarden met sprekers Dominique Vijverberg en Astrid Partouns van Akwa GGZ.
  • Burn-out bij startende psychologen (2 juni 2020)Herken de eerste signalen en voorkom erger! Een NIP- Webinar door GZ-psycholoog en Buitenpsycholoog Karin van Maurik.
  • Slaap (9 april 2020)Hoe onderscheid je als psycholoog gezonde slaap van verstoorde slaap? En wat zijn de diagnostiek- en behandelmogelijkheden bij slaapstoornissen?

Jeugd en onderwijs

In dit webinar gaat Evelien Dirks in op de unieke rol van vaders in de opvoeding van jonge kinderen (0-4 jarigen). Zij doet dit aan de hand van recente onderzoeken gericht op vaders in het algemeen en zal een klein uitstapje maken naar haar onderzoek gericht op vaders van dove en slechthorende kinderen.

Tijdens het webinar over de Wegwijzer ‘Het dossier in de jeugdhulpverlening’ (pdf) gingen de beroepsethisch adviseurs en juristen van NIP, NVO en BPSW in op het het doel van het dossier, de privacyaspecten (toepassing van de AVG), en de inhoud. Ook de rechten en rechtsbescherming van de cliënt komen aan bod.

  • Zindelijkheid, als het niet vanzelf gaat… (7 december 2020)Werkgroep Het Jonge Kind van de sectie Jeugd organiseerde i.s.m. de DAIMH een webinar over zindelijk worden en allerlei andere factoren die in dat proces meespelen, vooral als dit niet vanzelf gaat.
  • Psychologie op de Middelbare School II (28 oktober 2020)We slaan de brug van wetenschap naar praktijk en lichten de effecten van psychologische kennis en vaardigheden op ontwikkeling en gedrag van middelbare scholieren toe, samen met betrokken hoogleraren.
  • Richtlijn Scheiding (8 oktober 2020)Wil je meer weten over de herziene richtlijn Scheiding, de belangrijkste aanpassingen en de toepassing van deze richtlijn in de praktijk? Dit webinar is een initiatief van de beroepsverenigingen NIP, NVO en BPSW en het Programmateam Richtlijnen Jeugdhulp en jeugdbescherming.
  • Psychologie op de middelbare school I (9 juni 2020)NIP-leden Else Treffers en Paul Westerman gingen in op dit thema en Dominique Warmerdam, oprichter Psychologie in het Onderwijs, presenteerde haar visie.
  • NIP/NVO-Webinar Actualisatie functiebeschrijving gedragswetenschappers in het primair onderwijs (26 mei 2020)Dit webinar van de NVO en het NIP gaat over alles wat je moet weten over (voorbeeld)functiebeschrijvingen, relevante processtappen, betrokkenen en een effectief gesprek.

Forensische Psychologie

Tijdens dit webinar staan Coki Janssen en dr. Lilach Shaul stil bij de methodiek Stap voor Stap, die reclasseringswerkers inzetten binnen het reclasseringstoezicht.

Door Frans Schalkwijk.

Wil jij je expertise op het gebied van forensische psychologie bevorderen? En meer weten over de specialistische diagnostiek, interventies en nazorg die daarbij komt kijken? Daniek Nellissen en Marjolein Ausems lichten toe hoe jij als professional de Forensische Leerlijn hiervoor kunt gebruiken en inzetten.

  • Webinar – Forensische leerlijn van het EFP (14 september 2021)Wil jij je expertise op het gebied van forensische psychologie bevorderen? En meer weten over de specialistische diagnostiek, interventies en nazorg die daarbij komt kijken? Daniek Nellissen en Marjolein Ausems lichten toe hoe jij als professional de Forensische Leerlijn hiervoor kunt gebruiken en inzetten.
  • Webinar – Ethiek en forensische psychologie: focus op de Pro Justitia rapportage (22 juni 2021) Moeten gedragsdeskundigen wel een uitspraak doen over de toerekeningsvatbaarheid van een verdachte, of kunnen zij zich beter beperken tot het vaststellen van de stoornis en de invloed daarvan? Webinar met Prof. dr. Gerben Meynen.
  • NIP/VGCt - Het Waaiermodel als gereedschapskist voor residentiële behandeling (13 april 2021) In dit webinar geeft Elly van Laarhoven je concrete handvatten voor het toepassen van het Waaiermodel binnen residentiele aanpakken in het primaire proces.
  • Recidive na forensische zorg (2 maart 2021) De recidivemonitor van WODC brengt al jaren de recidive van de tbs-maatregel en overige forensische zorg in kaart. Wat zijn de belangrijkste bevindingen? En waarom kan uit recidivecijfers niet automatisch een conclusie getrokken worden over de effectiviteit van de forensische zorg?
  • Forensische schematherapie: Praktijk en nieuwe ontwikkelingen (2 februari 2021) Werk jij als psycholoog binnen de Forensische Zorg met schematherapie of wil je hier mee gaan werken? Bekijk dan dit webinar van GZ-psycholoog, supervisor en leertherapeut dr. Truus Kersten.
  • Risicotaxatie in de praktijk (10 november 2020) Werk jij als psycholoog binnen de Forensische Zorg met risicotaxaties of wil je hier mee gaan werken? Vivienne de Vogel bespreekt de ontwikkelingen op gebied van risicotaxatie en deelt praktische tips aan de hand van sprekende voorbeelden.
  • Een toekomstbestendig stelsel Forensische Zorg (27 oktober 2020) Het huidige stelstel forensische zorg moet structureel versterkt worden. Maar hoe pak je dat aan? Frank Candel (programmadirecteur) en Cedric Furr (senior beleidsmedewerker) praten je bij over het Programma Forensische Zorg van het ministerie van Justitie en Veiligheid.
  • Delictanalyse en delictscenario in de Forensische Zorg (samen met VGCT) (15 september 2020) Het kader van de richtlijn Delictanalyse KFZ wordt vanuit de CGT besproken en worden drie dilemma's uit de praktijk vanuit de CGT uitgelicht m.b.v. rollenspellen.
  • Werken aan kwaliteit binnen de Forensische Zorg (12 mei 2020) Als psycholoog binnen de forensische psychologie kun je veel nuttige kennis halen bij het Expertisecentrum Forensische Psychologie (EFP). Wat houdt dat in en wat kunnen zij voor je doen?

Verslavingspsychologie

Een NIP-webinar door Nicolle van Mil en Thelma Schilt.

Wegens een succesvolle editie in 2020 organiseerde de BAPD NIP-commissie opnieuw een Diagnostiekmiddag voor met name BAPD-supervisoren met een webinar. 

  • Kwaliteitsstatuut GGZ in de verslavingszorg (23 maart 2022) Wat houdt de invoering van het kwaliteitsstatuut GGZ in voor jou als professional binnen de verslavingszorg? Wat zijn de laatste ontwikkelingen en welke vragen leven er vanuit de praktijk?
  • Diagnostiek bij middelengebruik (17 december 2021) Een NIP-webinar door Nicolle van Mil en Thelma Schilt. Wegens een succesvolle editie in 2020 organiseerde de BAPD NIP-commissie opnieuw een Diagnostiekmiddag voor met name BAPD-supervisoren met een webinar.
  • CRA, ACRA en CRAFT bij problematisch middelengebruik (24 maart en 25 mei 2021) Wil jij als psycholoog meer weten over de Community Reinforcement Approach (CRA) als therapeutische toepassing bij problematisch middelengebruik? Bekijk dan deze twee webinars. Deel twee behandelt Adolescent Community Reinforcement Approach (ACRA) en Community Reinforcement and Family Training (CRAFT): evidence-based werken met jongeren en familieleden van verslaafden.
  • De verslaafde psycholoog: wat nu? (4 februari 2021) Hoe ga je om met een collega of medewerker met verslavingsproblematiek? Een interactief vervolg op het webinar 'Maak jij het middelengebruik van je collega of client bespreekbaar?'
  • Maak jij het middelengebruik van je collega of cliënt bespreekbaar? (22 oktober 2020) Maak jij het bespreekbaar als je problematisch middelengebruik bij een collega vermoedt? Hoe maak je dit bespreekbaar? Wat helpt wel en niet? En als je als psycholoog met deze problematiek te maken krijgt bij een collega of cliënt, kan de beroepscode je daar dan bij ondersteunen?

Sociale & Economische Psychologie (SEP)

Wat gaat er op dit moment niet goed op het gebied van gedragsbeïnvloeding? Hierover ging de sectie Sociale en Economische Psychologie in gesprek met Michael Vliek en Denise de Ridder tijdens hun online najaarscongres over #winning.

Hoe zorgen we dat de anderhalvemetersamenleving kan functioneren? Met andere woorden: hoe weten we welke gedragsinterventies effectief zijn?

Mediation

Voor iedereen die in z’n werk met complexe ouderlijke scheidingen te maken heeft – van pedagoog tot advocaat en rechter, van mediator tot schuldhulpverlener, van verloskundige tot psycholoog – organiseren NIP en NVO drie webinars. Hierin worden thema’s besproken die in complexe scheidingen van ouders aan de orde zijn: systeemgericht denken en complexiteit, juridische en ethische aspecten en het tijdig inschatten van de mogelijkheden en grenzen van diverse interventies.

Tijdens dit webinar bekijken we twee thema’s die je als mediator tegen kunt komen: Scheiden en Pesten op het werk.

Revalidatie

Vermoeidheid is een veelvoorkomende klacht bij veel somatische aandoeningen met een grote impact op het dagelijks functioneren en de kwaliteit van leven. In dit symposium wordt op basis van de meest recente wetenschappelijke kennis ingegaan op factoren die bijdragen aan vermoeidheidsklachten en wordt de diagnostiek en behandeling van vermoeidheid bij verschillende diagnosegroepen gepresenteerd: MS, spierziektes (o.a. FSHD), oncologie en NAH.