(Onderzoek naar) Behandeling van depressie

In de generalistische basis-GGZ (GB-GGZ) en de specialistische GGZ worden diverse methoden ingezet voor de behandeling van depressie, zoals cognitieve gedragstherapie. Ook e-mental health technieken worden effectief ingezet bij de behandeling van depressie.1 2 3

De onderzoekers

Ellen Driessen, gz-psycholoog en NIP-lid, heeft een Veni-beurs ontvangen voor onderzoek naar welke depressiebehandeling bij welke personen het beste werkt.
  • Zie artikel in tijdschrift De Psycholoog – april 2019: De beste match (exclusief voor NIP-leden)
ZonMw financiert doelmatigheidsonderzoek naar behandeling van depressie. Claudi Bockting, professor Klinische Psychologie aan de UvA en psycholoog NIP, voert binnen dat kader onderzoek uit naar effectieve interventies om terugval van depressie te voorkomen. Zij vond hierbij onder andere dat preventieve cognitieve therapie significante positieve resultaten oplevert bij de behandeling van personen die herhaaldelijk terugvallen in depressie. Acht sessies PCT biedt al 2 tot 10 jaar lang bescherming tegen terugval. Ook vond de onderzoeksgroep dat het doorslikken van antidepressiva niet beter tegen terugval beschermt dan het afbouwen van antidepressiva in combinatie met PCT. PCT biedt ook extra bescherming tegen terugval bij mensen die antidepressiva blijven gebruiken na herstel. Het beste resultaat na depressie ontstaat wanneer een combinatie van PCT en antidepressiva wordt aangeboden. Zie voor meer informatie over PCT en het voorkomen van terugval de website voorkomdepressie.nl.4 5 OU-psycholoog Roeslan Leontjevas heeft in 2019, samen met Debby Gerritsen van de Radboud Universiteit, een bedrag van 240.000 euro gekregen om onderzoek te doen naar het effect van strategieën die mensen ondernemen naast een officiële behandeling in de zorg voor dementerende verpleeghuisbewoners met depressie. Er vindt tot slot ook onderzoek naar vernieuwende behandelvormen van depressie plaats. Het Games for Emotional and Mental Health (GEMH) lab, onder leiding van Isabela Granic, Hoogleraar Ontwikkelingspsychologie en director van, heeft in 2016 een beurs ontvangen waarmee videogames die depressie tegengaan ontwikkeld worden. In 2019 publiceerden Granic en Scholten een artikel waarin zij stellen dat een vorm van ‘design-thinking’, die vaker gebruikt wordt onder game-ontwikkelaars, zou kunnen helpen de therapeutische games ook daadwerkelijk aantrekkelijk te maken voor jongeren. Ander onderzoek toont aan dat geluidsgolven, die het brein stimuleren, mogelijk effectief kunnen zijn bij de behandeling van depressie.
 

Depressie en sociale media

Sociale media spelen een nieuwe rol bij depressie. De laatste jaren wordt er veel onderzoek gedaan naar de relatie tussen sociale media en depressie, met wisselende resultaten. Het blijkt dat er een relatie bestaat tussen depressie en sociale media, maar dat deze niet eenduidig is. Zo wijst onderzoek uit dat er een positieve correlatie bestaat tussen depressie en gebruik van sociale media6 en dat afname in depressiviteit geassocieerd is met afname van gebruik van sociale media7.  Ook toont onderzoek aan dat er een positief verband bestaat tussen gebruik van sociale media en symptomen van depressie zoals eenzaamheid en vermoeidheid8 9.  Of het verband tussen gebruik van sociale media en depressiviteit causaal is, is (nog) niet bewezen. Ander onderzoek10 wijst uit dat wanneer er wordt gecorrigeerd voor reeds bestaande psychische problemen, het blijkt dat mensen die méér gebruik van sociale media maken, niet méér psychische problemen hebben dan daarvóór. Datzelfde onderzoek wijst uit dat als er niet wordt gecorrigeerd voor reeds bestaande psychische problemen, het lijkt alsof mensen die veel sociale media gebruiken wel meer psychische problemen hebben dan voorheen. De uitkomsten suggereren verder dat mensen met psychische of slaapproblemen wel vaker sociale media (gaan) gebruiken. Dit zou de positieve correlatie tussen depressiviteit en gebruik van sociale media kunnen verklaren; gebruik van sociale media lijkt in dat opzicht meer een symptoom dan een oorzaak van psychische problemen. Sociale media kunnen ook voorspellend en signalerend werken: onderzoek heeft uitgewezen dat het type en de stijl van op Instagram gedeelde foto’s voorspellend werkt voor depressie11. Ook kunnen sociale media een positieve invloed hebben op de geestelijke gezondheid. Zo kan het delen van negatieve emoties via sociale media en de feedback die hierop wordt ontvangen, leiden tot het bijstellen van deze emoties12. Onderling contact tussen patiënten via sociale media leidt daarnaast tot een betere relatie met de zorgverlener.13
 

Referenties

1 Berger, T., Krieger, T., Sude, K., Meyer, B & Maercker, A. (2018). Evaluating an e-mental health program (“deprexis”) as adjunctive treatment tool in psychotherapy for depression: Results of a pragmatic randomized controlled trial. Journal of Affective Disorders, 2018(227), 455-462.
2 Massoudi, B., Holvast, F., Bockting, C.L.H., Burger, H. Blanker & M.H. (2019). The effectiveness and cost-effectiveness of e-health interventions for depression and anxiety in primary care: A systematic review and meta-analysis. Journal of Affective Disorders, 2019(245), 728-743.
3 Ahern, E., Kinsella, S. & Semskova, M. (2017). Clinical efficacy and economic evaluation of online cognitive behavioral therapy for major depressive disorder: a systematic review and meta-analysis. Expert Review of Pharmacoeconomics & Outcomes Research, 18(1), 25-41.
4 Bockting, C.L.H., Klein, N.S., Elgersma, H.J., Van Rijsbergen, G.D., Slofstra, C., Ormel, J., Buskens, E., Dekker, J., De Jong, P.J., Nolen, W.A., Schene, A.H., Hollon, S.D. & Burger, H. (2018). Effectiveness of preventive cognitive therapy while tapering antidepressants versus maintenance antidepressant treatment versus their combination in prevention of depressive relapse or recurrence (DRD study): a three-group, multicentre, randomised controlled trial, Lancet Psychiatry, 5(5), 401-410.
5 De Jonge, M., Bockting, C.L.H., Kikkert, M.J., Van Dijk, M.K., Van Schaik, D.J.F., Peen, J., Hollon, S.D. & Dekker, J.J.M. (2019). Preventive Cognitive Therapy versus Care as Usual in Cognitive Behavioral Therapy responders: a randomized controlled trial, Journal of Consulting and Clinical Psychology. https://psycnet.apa.org/doiLanding?doi=10.1037%2Fccp0000395
6 Primack, B.A., Shensa, A., Escobar-Viera, C.G., Barrett, E.L., Sidani, J.E., Colditz, J.B. & Everette James, A. (2017). Use of multiple social media platforms and symptoms of depression and anxiety: A nationally-representative study among U.S. young adults. Computers in Human Behavior, 2017(69), 1-9.
7 Hunt, M.G., Marx, R,, Lipson, C. & Young, J. (2018). No More FOMO: Limiting Social Media Decreases Loneliness and Depression. Journal of Social and Clinical Psychology, 37(10), 751-768.
8 Aalbers, G., McNally, R.J., Heeren, A., de Wit, S. & Fried, E.I. (2018). Social Media and Depression Symptoms: A Network Perspective. Journal of Experimental Psychology: General (2018).
9 Lin, L. Y., Sidani, J. E., Shensa, A., Radovic, A., Miller, E., Colditz, J. B., … Primack, B. A. (2016). Association between social media use and depression among US young adults. Depression and anxiety, 33(4), 323–331.
10 Van der Velden, P.G., Setti, I., van der Meulen, E. & Das, M. (2019). Does social networking sites use predict mental health and sleep problems when prior problems and loneliness are taken into account? A population-based prospective study. Computers in Human Behavior, 93, 200-209.
11 Reece, A.G. & Danforth, C.M. (2017). Instagram photos reveal predictive markers of depression. Computers in Human Behavior. EPJ Data Science, 2017, 6-21.
12 Proefschrift C.T. Rodriguez Hidalgo (2018), Universiteit van Amsterdam, via https://dare.uva.nl/search?identifier=55017de3-0ac8-4b8e-b4d7-87d2b2fc2fb8, geraadpleegd op 14 mei 2019
13 Proefschrift mr. E. Smailhodzic (2018), Rijksuniversiteit Groningen, via https://www.rug.nl/about-us/news-and-events/events/phd-ceremonies/?hfId=118506, geraadpleegd op 14 mei 2019.