NIP

Handreiking supervisor jeugd

Supervisie is een belangrijk onderdeel van het postmaster opleidingstraject dat (kinder- en jeugd)psychologen volgen na hun universitaire opleiding. Beroepsuitoefening is immers meer dan kennis in de praktijk brengen. Het gaat ook om ‘groeien’ in het vak, het vormen van een beroepsidentiteit. En het leren professioneel en autonoom te handelen. Belangrijk daarbij is het leren reflecteren op het eigen handelen; dat staat centraal tijdens supervisie.

Geef je supervisie aan (kinder- en jeugd)psychologen of wil je dat gaan doen? Dan vind je in deze handreiking veel informatie over taken, verantwoordelijkheden en aandachtspunten van supervisoren. Ook vind je hier links naar documenten, formulieren en checklists. De focus van de handreiking ligt op supervisie geven aan Kinder- en Jeugdpsychologen die het individuele opleidingstraject volgen bij het NIP. De precieze eisen staan in de Registratiereglement-Kinder-en-Jeugdpsycholoog-NIP (pdf) en het Supervisorenreglement Kind en Jeugd (pdf)

Aandachtspunten

in je rol als supervisor

  • Er mag tussen jou en supervisant geen familierechtelijke betrekking of een economisch samenwerkingsverband bestaan.
  • Je mag geen werkgever of leidinggevende zijn van de supervisant.
  • Je mag niet de werkbegeleider zijn van de supervisant. Houd de rollen van werkbegeleider en supervisor gescheiden. Bij een combinatie van deze rollen is het risico dat de nadruk komt te liggen op het vinden van ad-hoc oplossingen voor werkproblemen en dat er te weinig ruimte is voor stilstaan bij zelfreflectie en eigen ervaringen.
    Bovendien moet de supervisant met zijn supervisor vrij en openlijk zaken kunnen bespreken die betrekking hebben op de relatie met de werkbegeleider of leidinggevende.
  • Wees je bewust van het spanningsveld tussen enerzijds het bevorderen van een vertrouwelijke sfeer waarin je iemand begeleidt in een (persoonlijk) leerproces, en de noodzaak/taak de supervisant te beoordelen aan de hand van beroepsnormen. Bespreek dit spanningsveld met de supervisant.
  • Wanneer je de taak van begeleiding van een persoonlijk leerproces (zelfreflectie) en het begeleiden en beoordelen van casusverslagen (in het kader van het individuele opleidingstraject K&J) combineert, is het extra van belang dat je je bewust bent van je verschillende rollen, en het spanningsveld daarin. In de ene rol sta je meer naast de supervisant, in de andere rol is er explicieter sprake van een beoordelende taak. Bespreek deze verschillende rollen met de supervisant.
  • Je bent in zeer geringe mate verantwoordelijk voor het beroepsmatig handelen van de supervisant (minder dan de werkbegeleider). Er is ook geen sprake van een gezagsverhouding met de supervisant. Als je vermoedt of zelfs constateert dat er op een bepaald punt sprake is van disfunctioneren van de supervisant (en nadelige effecten voor de client), moet je de supervisant daarop vanzelfsprekend wel aanspreken.
    Pas in allerlaatste instantie, dat wil zeggen als de supervisant op dit punt niet aanspreekbaar is, kan je overwegen stappen te ondernemen buiten de supervisierelatie om (bijvoorbeeld overleg met de werkbegeleider). Stel supervisant daarvan op de hoogte.
  • Supervisanten kunnen de vereiste supervisie-uren voor de punten spreiden over meerdere supervisoren. Daarbij is het mogelijk een splitsing te maken in soorten werkzaamheden (diagnostiek en behandeling) of in onderdelen van de supervisie (zelfreflectie en begeleiding/beoordeling casusverslagen).
  • Het meest significante verschil tussen supervisie en werkbegeleiding is de focus: bij supervisie staat de professional en zijn persoonlijke vorming centraal, bij werkbegeleiding de cliënt / casus. In bijlage B van het reglement worden de definities werkbegeleiding, supervisie en intervisie nader omschreven.
  • De exacte omschrijving van wat het geven van supervisie aan kinder- en jeugdpsychologen inhoudt staat in het Supervisorenreglement-Kinder- en Jeugdpsycholoog NIP

Eisen aan de supervisant

in het kader van zijn opleiding

Je hebt als supervisor te maken met de eisen waaraan de supervisant in het kader van zijn opleidingstraject moet voldoen.

De supervisant is vanzelfsprekend zelf verantwoordelijk voor het voldoen aan die eisen, maar het is belangrijk dat je als supervisor weet binnen welk kader de supervisie plaatsvindt.

Het kan immers uitmaken of je supervisie geeft aan een psycholoog die een individueel opleidingstraject Kinder- en Jeugdpsycholoog NIP volgt, de gz-opleiding doet, of de postuniversitaire opleiding Schoolpsycholoog.

De eisen voor in het individuele opleidingstraject Kinder- en Jeugdpsycholoog staan in het Registratiereglement-Kinder-en-Jeugdpsycholoog-NIP.  Met name relevant zijn artikel 18 (eisen supervisie) en artikel 16 (eisen casusverslagen). Zie ook het stappenplan (pdf) met daarin links naar relevante richtlijnen en formulieren.

Contract

tussen supervisor en supervisant

Naast de eisen waaraan de supervisant moet voldoen in het kader van zijn opleidingstraject (supervisieplan inclusief leerdoelen, supervisieverklaring) is het goed om als supervisor en supervisant zakelijke en praktische afspraken te maken.

Niet alleen over plaats, tijd, financiën en frequentie, maar bijvoorbeeld ook over privacy-aspecten zoals het delen van informatie (denk aan het bespreken van voorbeelden uit de supervisie binnen je eigen intervisie als supervisor), of het gebruik van opnamen (video/audio).

Deze afspraken kun je vastleggen in een supervisiecontract. Het is niet verplicht een contract op te stellen, maar het geeft houvast in het proces van supervisie geven. Het is aan jou als supervisor hoe het contract er precies uit ziet. In deze contract-checklist zijn tips en voorbeelden opgenomen.

De Beroepscode

als rode draad

Je begeleidt de supervisant bij zijn of haar persoonlijke leerproces en het reflecteren op het eigen handelen. De basisprincipes van de Beroepscode (verantwoordelijkheid, integriteit, respect, deskundigheid) vormen de leidraad voor het handelen van psychologen. En daarmee een rode draad in het supervisie-proces.

Het is belangrijk hier expliciet aandacht aan te besteden in de supervisie. Bijvoorbeeld als het gaat om ethische dilemma’s en stagnaties die de supervisant tegenkomt in zijn werk.

Taken en verantwoordelijkheden

Voor de begeleiding van supervisanten in het individuele opleidingstraject Kinder- en Jeugdpsycholoog NIP heb je als supervisor de volgende taken en verplichtingen:

  • Je begeleidt bij het opstellen van het supervisieplan, inclusief het opstellen van leerdoelen  (bij aanvang van het registratietraject).
  • Je begeleidt het persoonlijk leerproces van de supervisant bij de uitoefening van zijn/haar werkzaamheden tijdens het opleidingstraject (maar dus niet die werkzaamheden zelf, dat doet de werkbegeleider). Bij die werkzaamheden is sprake van een evenwichtige verdeling over de taakgebieden diagnostiek en behandeling.
  • Je beoordeelt de 6 casusverslagen (3 diagnostiek, 3 behandeling) die de supervisant maakt in het kader van het opleidingstraject aan de hand van de daartoe opgestelde richtlijnen.
  • Je stelt een supervisieverklaring op (aan het einde van het supervisieproces), die wordt voorgelegd aan de registratiecommissie.

Zie voor alle eisen en voorwaarden het Registratiereglement-Kinder-en-Jeugdpsycholoog-NIP (pdf) en het Supervisorenreglement Kind en Jeugd (pdf).

Casusverslagen

In het opleidingstraject Kinder- en Jeugdpsycholoog NIP begeleid je supervisanten bij het opstellen van casusverslagen. En je beoordeelt deze ook. Supervisanten moeten in het opleidingstraject zes casusverslagen maken, waarvan drie betrekking hebben op diagnostiek en drie op behandeling en/of begeleiding.  Je vult als supervisor voor elke casus een beoordelingsformulier in en ondertekent de verslagen.

Twee verslagen (1 diagnostiek, 1 behandeling) worden door de supervisant ter goedkeuring voorgelegd aan de registratiecommissie. Dit zijn de laatste casussen; ze worden ook wel ‘masterpieces’ genoemd.

Voor de casusverslagen zijn Richtlijnen casusverslagen (pdf) opgesteld.

Het is van belang (maar ook een verantwoordelijkheid van de supervisant!) om altijd goed te controleren wat de meest recente versie van deze richtlijnen is. Check hiervoor de website.

Richtlijnen, formulieren en checklists

In het Stappenplan Aanmelden registratietraject Kinder- en Jeugdpsycholoog NIP vind je links naar alle relevante formulieren, waaronder supervisieplan en supervisieverklaring.

Voor het opstellen van de casusverslagen zijn richtlijnen (pdf) opgesteld.

De beoordeling van de casussen gebeurt aan de hand van de volgende formulieren:

Op basis van ervaringen van andere supervisoren is een aantal checklists opgesteld. Die kun je gebruiken tijdens de supervisie:

Literatuursuggesties

Vanuit de NIP-cursus voor supervisoren is een aantal suggesties verzameld voor boeken en artikelen die interessant zijn voor supervoren en supervisanten.

Dit overzicht is niet uitputtend – tips zijn welkom, mail naar britt.vanbeek@psynip.nl (beleidsadviseur NIP).

 

Cookies op NIP
Wij en derden gebruiken cookies op onze website. We gebruiken cookies voor statistische, voorkeur en marketing doeleinden. Google Analytics cookies zijn geanonimiseerd. Je kan je voorkeuren wijzigen door op ‘Verander opties’ te klikken. Door op ‘Accepteren’ te klikken accepteer je het gebruik van alle cookies zoals beschreven in ons privacy-statement.
Necessary
Necessary cookies help make a website usable by enabling basic functions like page navigation and access to secure areas of the website. The website cannot function properly without these cookies.
Preferences
Preference cookies enable a website to remember information that changes the way the website behaves or looks, like your preferred language or the region that you are in.
Statistics
Statistic cookies help website owners to understand how visitors interact with websites by collecting and reporting information anonymously.
Marketing
Marketing cookies are used to track visitors across websites. The intention is to display ads that are relevant and engaging for the individual user and thereby more valuable for publishers and third party advertisers.